Former Nepal PM Jhalanath Khanal’s wife Rajlaxmi Chitrakar killed in protester attack | नेपाळचे माजी पंतप्रधान झलानाथ खनाल यांच्या पत्नी राजलक्ष्मी चित्रकार यांचा आंदोलकांच्या हल्ल्यात मृत्यू

10 सप्टेंबर 2025| नेपाळच्या राजकीय आणि सामाजिक वातावरणाला हादरवून टाकणारी धक्कादायक घटना काठमांडूच्या डल्लू भागात घडली आहे. माजी पंतप्रधान झलानाथ खनाल यांच्या पत्नी राजलक्ष्मी चित्रकार यांचा आंदोलकांनी लावलेल्या आगीत मृत्यू झाला. ही घटना ९ सप्टेंबर रोजी दुपारी घडली असून, देशभरात आधीच उसळलेल्या संतापाला आणखी चिथावणी देणारी ठरली आहे.

घटनेचा तपशील

स्थानिक वृत्तसंस्था आणि कुटुंबीयांनी दिलेल्या माहितीनुसार, “Gen Z” नावाच्या नव्या युवक चळवळीशी संबंधित आंदोलकांनी खनाल यांच्या निवासस्थानी वेढा घातला. आंदोलकांनी घोषणाबाजी करत घराला आग लावली. घरातून बाहेर पडण्याचा प्रयत्न करताना राजलक्ष्मी चित्रकार गंभीर भाजल्या. त्यांना तातडीने काठमांडूतील किर्तिपूर बर्न हॉस्पिटलमध्ये दाखल करण्यात आले. मात्र, डॉक्टरांच्या सर्व प्रयत्नांनंतरही त्यांचा उपचारादरम्यान मृत्यू झाला. या घटनेने खनाल कुटुंबासोबतच नेपाळच्या सर्वसामान्य नागरिकांनाही हादरवून सोडले आहे. कारण आंदोलकांनी लक्ष्य केलेली व्यक्ती स्वतः राजकारणात नसून, माजी पंतप्रधानांची पत्नी होती.

आंदोलनाचा पार्श्वभूमी

गेल्या काही आठवड्यांपासून नेपाळमध्ये जनआक्रोश उफाळून आला आहे. सरकारने अचानक सोशल मीडियावर बंदी घातल्याने तरुणाई संतप्त झाली. फेसबुक, इन्स्टाग्राम, टिकटॉक आणि एक्स (Tweeter) सारख्या प्लॅटफॉर्म्सवर बंदी घालून “अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावर गदा आणली” असा आरोप नागरिक करत आहेत. ही नाराजी केवळ इंटरनेट बंदीपुरती मर्यादित राहिली नाही. भ्रष्टाचार, राजकीय घराणेशाही आणि सत्ताधाऱ्यांचा अहंकार याविरोधातही आंदोलक रस्त्यावर उतरले. राजधानी काठमांडूपासून ते प्रांतीय शहरांपर्यंत हजारो तरुणांनी आंदोलन सुरू केले. “Gen Z Movement” नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या या आंदोलनाला विद्यार्थ्यांचा आणि बेरोजगार तरुणांचा मोठा पाठिंबा मिळाला. हळूहळू हे आंदोलन हिंसक बनले आणि थेट सत्ताधाऱ्यांना तसेच माजी नेत्यांना लक्ष्य करण्यास सुरुवात झाली.

इतर हल्ल्यांचे वृत्त

राजलक्ष्मी चित्रकार यांच्या मृत्यूच्या आधी व नंतरही अनेक नेत्यांच्या घरांवर हल्ले झाल्याची पुष्टी झाली आहे. विद्यमान पंतप्रधान केपी शर्मा ओली यांच्या खासगी घराला आंदोलकांनी आग लावली. माजी पंतप्रधान शेर बहादूर देऊबा आणि त्यांची पत्नी तसेच सध्याच्या परराष्ट्रमंत्री अर्जू राणा देऊबा यांच्यावर घरातच हल्ला करण्यात आला. संसद भवनासह काही महत्त्वाच्या सरकारी कार्यालयांनाही आंदोलकांनी लक्ष्य केले, तोडफोड केली आणि अनेक ठिकाणी आग लावली. या घटनांमुळे काठमांडूसह नेपाळभर भीतीचं वातावरण आहे.

सरकारची प्रतिक्रिया

सरकारने तातडीने आंदोलकांना शांत करण्यासाठी सुरक्षा दलांची मोठी तुकडी तैनात केली आहे. काठमांडूच्या संवेदनशील भागांत संचारबंदी लागू करण्यात आली आहे. तसेच पोलिसांनी हिंसाचारामागील सूत्रधारांना अटक करण्याची मोहीम सुरू केली आहे. पंतप्रधान कार्यालयाने प्रसिद्ध केलेल्या निवेदनात म्हटलं आहे की, “हिंसा आणि जीवितहानी लोकशाहीचा मार्ग नाही. जनतेच्या समस्या ऐकून त्यावर तोडगा काढला जाईल. मात्र, निरपराध लोकांवर हल्ले सहन केले जाणार नाहीत.” तरीदेखील, आंदोलकांचा संताप ओसरलेला नाही. अनेक ठिकाणी तरुणांचा आक्रोश कायम आहे आणि सोशल मीडियावर बंदी उठवण्याची मागणी अधिक जोर धरते आहे.

झलानाथ खनाल यांची भूमिका

नेपाळचे माजी पंतप्रधान झलानाथ खनाल हे दीर्घकाळ कम्युनिस्ट पक्षाशी संबंधित होते आणि देशाच्या राजकारणात त्यांचा मोठा प्रभाव आहे. मात्र, अलिकडच्या काळात ते सक्रिय राजकारणापासून दूर राहिले होते. पत्नीच्या निधनानंतर खनाल अत्यंत धक्क्यात असून, त्यांनी माध्यमांशी बोलताना फक्त एवढेच सांगितले – “हे फक्त आमच्या कुटुंबावरचा हल्ला नाही, तर नेपाळी लोकशाहीवरचं मोठं संकट आहे.”

सामाजिक आणि राजकीय परिणाम

राजलक्ष्मी चित्रकार यांच्या मृत्यूमुळे आंदोलन अधिक चिघळण्याची भीती व्यक्त होत आहे. कारण आंदोलकांनी आपली नाराजी आता केवळ सत्ताधाऱ्यांपुरती मर्यादित न ठेवता, राजकीय वर्गातील कुणालाही लक्ष्य करायला सुरुवात केली आहे. विशेषत: महिला नेत्यांवर आणि नेत्यांच्या कुटुंबीयांवर हल्ले झाल्याने समाजात असुरक्षिततेचं वातावरण पसरलं आहे. संयुक्त राष्ट्रसंघासह काही आंतरराष्ट्रीय संस्थांनीही या हिंसाचाराबाबत चिंता व्यक्त केली आहे.

निष्कर्ष

राजलक्ष्मी चित्रकार यांचा मृत्यू हा केवळ एका कुटुंबाचा वैयक्तिक दु:खद प्रसंग नाही, तर नेपाळच्या लोकशाहीसाठी धोक्याची घंटा आहे. आंदोलनं ही लोकशाहीची ओळख असतात, परंतु ती हिंसेकडे वळली की त्याचे परिणाम समाज आणि राष्ट्र या दोघांसाठी विनाशकारी ठरतात.

आता नेपाळसमोर सर्वात मोठं आव्हान आहे – नागरिकांचा विश्वास परत मिळवणे, आंदोलनं शांत करणे आणि लोकशाहीच्या मार्गावर परतणे. मात्र, राजलक्ष्मी चित्रकार यांच्या निधनाने या संघर्षात एक काळी छाया कायमची उमटली आहे