भारत आणि ब्रिटन यांच्यातील संरक्षण सहकार्याच्या पार्श्वभूमीवर एक अनोखी आणि चर्चेत राहणारी घटना समोर आली आहे. ब्रिटनच्या अत्याधुनिक F-35B या स्टील्थ लढाऊ विमानाला भारताच्या त्रिवेंद्रम (केरळ) येथील आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर सुमारे ३७ दिवस पार्क करण्यात आलं. मात्र या पार्किंगचा खर्च ब्रिटनसाठी चांगलाच ‘भारी’ ठरू शकतो.

भारत सरकारच्या संरक्षण सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, या विमानाच्या सुरक्षेसाठी आणि देखभालीसाठी जे अतिरिक्त पायाभूत सुविधा व मनुष्यबळ तैनात करण्यात आलं, त्याचा एकूण खर्च ₹५ कोटींच्या आसपास पोहोचला आहे.

F-35B – काय आहे हे विमान?

F-35B हे Lockheed Martin या अमेरिकन कंपनीने विकसित केलेलं पाचव्या पिढीचं स्टील्थ लढाऊ विमान आहे. यामध्ये लँडिंग-टेकऑफसाठी Short Take-Off and Vertical Landing (STOVL) टेक्नॉलॉजीचा वापर केला जातो, म्हणजेच हे विमान अगदी कमी जागेत टेकऑफ आणि लँड करू शकतं.

ब्रिटिश नेव्हीच्या HMS Queen Elizabeth या युद्धनौकेसोबत कार्यरत असलेली ही विमाने अनेकदा आंतरराष्ट्रीय दौऱ्यांवर असतात.

भारतात का आणि कधी आलं हे विमान?

F-35B विमानाने भारतात येण्याचं कारण अद्याप स्पष्ट करण्यात आलं नसलं, तरी संरक्षण तज्ज्ञांच्या मते, हे विमान HMS Queen Elizabeth युद्धनौकेसह भारताच्या पश्चिम किनाऱ्यावर होतं. काही तांत्रिक कारणांमुळे किंवा हवामान बिघडल्यामुळे, या विमानाला त्रिवेंद्रम विमानतळावर आणून तात्पुरतं पार्क करण्यात आलं असावं.

३७ दिवसांचं पार्किंग – आणि ₹५ कोटींचा खर्च?

सामान्यतः कोणतेही लढाऊ विमान एका व्यावसायिक विमानतळावर इतक्या दिवसांपर्यंत पार्क करणं ही दुर्मीळ बाब आहे. F-35B सारख्या विमानाला सतत देखरेख, संरक्षण, विशेष पेट्रोलियम आणि इलेक्ट्रॉनिक सपोर्ट लागतो.

त्याशिवाय, हे विमान ब्रिटनच्या मालकीचं असल्याने भारत सरकारने त्याच्या सुरक्षेसाठी विशेष कमांडोज, रडार संरक्षण, CCTV यंत्रणा आणि इलेक्ट्रॉनिक सिग्नल संरक्षण व्यवस्था सज्ज ठेवली होती.

या साऱ्या गोष्टींचा खर्च वेगळा ठेवला गेला आणि त्याचा अंदाजे आकडा ₹५ कोटींवर पोहोचल्याचं सांगितलं जात आहे.

ब्रिटनने दिलंय उत्तर?

ब्रिटिश सरकार किंवा तेथील संरक्षण मंत्रालयाने यावर कोणतंही अधिकृत उत्तर दिलेलं नाही. परंतु भारत सरकारकडून या खर्चाचा तपशील देण्यात आल्यावर ब्रिटनकडून त्याचा भरणा केला जाईल, अशी शक्यता वर्तवली जात आहे.

ब्रिटनसारखा देश आपल्या मित्र राष्ट्राच्या भूमीवर विमान ठेवण्यासाठी पार्किंग फी आणि सेवा खर्च भरण्यास नकार देणार नाही, हेही अपेक्षित आहे.

या घटनेचं काय महत्त्व?

ही घटना केवळ एक खर्चिक वाद नसून भारताच्या संरक्षण यंत्रणांच्या व्यावसायिक क्षमतेचं प्रतीक मानली जाते. भारत आता केवळ संरक्षणसज्ज देश नसून, आंतरराष्ट्रीय स्तरावर उच्च दर्जाच्या सेवा आणि सुरक्षा पायाभूत सुविधा देऊ शकतो, हे या घटनेतून अधोरेखित होतं.

याशिवाय, हे प्रकरण ब्रिटन आणि भारत यांच्यातील रणनीतिक आणि संरक्षणात्मक भागीदारीचा आणखी एक महत्त्वाचा भाग ठरू शकतो.

निष्कर्ष – विमान पार्किंग आता विमान किमतीइतकं महाग?

F-35B विमानाचं भारतातील ३७ दिवसांचं थांबणं केवळ तांत्रिक बाब नव्हती, तर एक मोठी आर्थिक आणि धोरणात्मक घटना बनली आहे. यातून पुढील काळात भारताच्या विमानतळांच्या जागतिक दर्जाच्या सेवांवर आणि त्याच्या “डिफेन्स डिप्लोमसी” वर नव्याने लक्ष केंद्रित होणार, हे नक्की.

आता ब्रिटन हा ₹५ कोटींचा पार्किंग बिल भरेल का, याकडे संपूर्ण जगाचं लक्ष लागून राहिलं आहे!